این نوشتار به معرفی پل طبیعت از مجموعه ۱۰۰ پروژه مهندسی ایران که باید قبل از مرگ دید، پرداخته می شود.

هر چند از زمان افتتاح پل طبیعت (۲۰ مهرماه ۱۳۹۳) زمان زیادی نمی گذرد ولی این پروژه مثل برج آزادی به یکی از نمادهای شهر تهران و ایران تبدیل شده است. طراحی و معماری این پل نیز داستانی مانند برج آزادی دارد. معمار پروژه آزادی جوانی ۲۴ ساله و معمار پروژه پل طبیعت در ۲۶ سالگی برنده فراخوان مسابقه طراحی پروژه شدند. هر دو نفر معمارانی نه چندان شناخته شده بودند با این تفاوت که معمار پروژه پل طبیعت یک خانم با نام لیلا عراقیان است.

او در خصوص طراحی پل طبیعت این چنین می گوید:

«جایی برای ماندن». توصیفی است که ایده اولیه این پل را شکل داده است. مصداق این جمله نیز پل خواجوی اصفهان است.

پل طبیعت نتیجه یک مسابقه دو مرحله ای است که در سال ۱۳۸۷ به عنوان طرح برنده مطرح شد. مرحله نهایی و اجرایی شدن طرح از پاییز ۱۳۸۸ شروع شد که گروه مهندسان سازه ایتالیایی ماسیمو مافیس در این مرحله به تیم ملحق شدند.

پل طبیعت بر مبنای ۵ محور اصلی شکل گرفته است:

۱- جایی برای ماندن و نه گذر کردن. اکثر پل ها دو نقطه را به هم متصل می کنند و پل طبیعت مکانی برای ماندن است. ایجاد فضای سبز، فضای نشستن یا تفریح، رستوران، کافه و مانند آن.

۲- مسیرهای بی شمار. ایده اصلی این بود که پل نباید مانند یک پاره خط دو نقطه را به یکدیگر متصل کند. مسیرهای مختلفی برای حرکت در پل وجود دارد به گونه ای که می توان نزدیک به ۳۰ مسیر مختلف (در دو طبقه) را برای گذر از پل برگزید.

3- حس تعلیق گونه پل. در اکثر پل ها می توان انتهای مسیر را مشاهده کرد و افراد به رفتن تشویق می شوند. شکل و انحنای پل طبیعت به گونه ای است که نمی توان انتهای آن را دید و این ساختار رهگذران را به آرامتر رفتن و گشت و گذار در آن دعوت می کند.

4- احترام به طبیعت. پل بخشی از دو پارک آب و آتش و طالقانی است. در در هر دو سمت پل و به ویژه سمت پارک طالقانی درختانی وجود داشتند که نباید آسیب می دیدند و نباید درختی قطع می شد. بدین منظور مکان هایی با حجم کمتر انتخاب شدند و همچنین محل قرارگیری سه پایه پل (که ساختاری درخت گونه دارند) در نقاطی قرار گرفته که کمترین آسیب به طبیعت وارد شود.

5- فضای انسان گرایانه. با توجه به طول دهانه پل نیاز بود تا ارتفاع سازه افزایش یابد. بدین منظور سازه به گونه ای انتخاب شد که خود بتواند یک فضای معماری و قابل استفاده برای انسان ایجاد کند.

طراحی پروژه با همکاری شرکت سازه های پارچه ای دیبا (ایران) و ماسیمو مافیس (ایتالیا) از مهرماه ۱۳۸۸ تا آذرماه ۱۳۸۹ تکمیل گردید و اجرای پروژه از مهرماه ۱۳۸۹ توسط گروه تخصصی شهید رجایی که از زیر مجموعه های قرارگاه خاتم الانبیاست آغاز گردید و پس از ۴ سال در ۲۰ مهرماه ۱۳۹۳ توسط شهردار وقت آقای دکتر قالیباف افتتاح گردید.

اجرای این پروژه با پیچیدگی های روبرو بود. مهمترین موضوع عبور پل از روی بزرگراه مدرس بود که بسته شدن آن حتی به مدت کوتاه در روزهای تعطیل هم مجاز نبود. دوم جابجایی قطعات سنگین پل  که تنها با یک جرثقیل فوق سنگین مقدور بود. به خاطر خاک رس و قناتی که در زیر پل وجود داشت تیم پروژه روشی ساخت میز کار در ارتفاع ۲۵ متری و نگهداری آن با سه تاورکرین را جایگزین نمود. سوم آسیب ندیدن درختان که البته به گفته مدیر پروژه کار بسیار سختی بود. چهارم تکمیل بدون حادثه پروژه.

در اجرای این پروژه حدود ۱۵۰۰ نفر مشارکت داشته اند.

در مهرماه ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) این پروژه موفق به دریافت لوح سیمین پروژه های برتر جهان از موسسه IPMA گردید (البته نام این پروژه در سایت موسسه IPMA ذکر نشده است که احتمالاً به خاطر مسائل همچون تحریم است)

همچنین پل طبیعت یکی از برندگان اصلی جایزه معماری آقاخان (دومین جایزه برتر معماری جهان) در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) است.

حسین رضایی؛ یکی از ۹ داور اصلی جایزه‌ی آقاخان درباره‌ی ویژگی‌ها و نقاط قوت و ضعف پل طبیعت می‌گوید:

البته نقدهایی نیز به این پروژه وجود دارد از جمله این که اجرای آن می‌توانست کمی تمیزتر باشد. جوری که بخش‌های مختلف پل به یک‌دیگر وصل می‌شوند بعضی از سطوح و بعضی از نقاشی‌ها می‌توانستند بهتر کار شوند.

انتقاد دیگری که خیلی‌ها درباره‌ی آن صحبت کرده‌اند این است. وقتی به پل نگاه می‌کنید عناصر عمودی پل یعنی پایه‌ها هم‌اندازه هستند درحالی که کارایی همه‌ی پایه‌ها باهم یکی نیست. شاید جالب می‌شد اگر طراح پایه‌هایی را که بار کم‌تری روی آن‌ها است کوچک‌تر می‌ساخت و اساسی‌ترها را بزرگ‌تر. این اجرا می‌توانست بر ظاهر پل از دید زیباشناختی تاثیر بگذارد.

در نهایت مناسب است که به برخی اعداد و ارقام و مشخصات پل اشاره شود:

طول پل ۲۷۰ (معادل سی و سه پل اصفهان)

مساحت کل زیربنا ۷۹۵۰ مترمربع (۹۰% مساحت کاخ نیاوران)

مدت زمان اجرا ۴ سال

هزینه ساخت در حدود ۱۸ میلیون دلار – حدود ۶۰ میلیارد تومان (۴۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹)

ارتفاع پل از سطح زمین ۴۰ متر (کمی کمتر از ارتفاع هتل هیلتون یا پارسیان استقلال)

نشانی پل طبیعت تهران : ایران، تهران، بزرگراه حقانی، بین پارک آب و آتش و بوستان طالقانی