مدل تاکمن یکی از مشهورترین و مهمترین ابزارهای کمک کننده در توسعه تیم است. این مدل توسط آقای بروس تاکمن در دهه ۱۳۴۰ شمسی (۱۹۶۰ میلادی) ارائه شده است. با توجه به این که مبنای مدل توسعه تیم است، لازم است کمی در این خصوص توضیح داده شود.

توسعه تیم

مدير پروژه حتي اگر بتواند مهارت هاي كافي را در پروژه گردآوري نمايد، بايد مطمئن شود اين اعضا مي توانند در كنار هم در راستاي اهداف حركت نمايند. بسياري از پروژه هايی که شکست می خورند در جذب افراد بسيار توانمند مشكلي نداشته اند بلكه در ايجاد كارگروهي ناموفق عمل كرده اند. اعضای گروه شما افرادی با پیش زمینه های مختلف و از بخش های متفاوت هستند و شما به عنوان مدیر پروژه باید این مجموعه متنوع را به یک تیم هماهنگ و کارآمد تبدیل نمایید. برای توسعه گروه باید دو هدف اصلی را مد نظر داشت:

• رقابت میان اعضا رشد پیدا نماید.
• میزان ارتباط و تعاملات میان افراد افزایش یابد.

به این منظور باید هم وضعیت همکاری تیم را شناخت و هم نقش مدیر پروژه را در هر مرحله به تصویر کشید. این موضوع در مدل ۵ مرحله ای تاکمن به تصویر کشیده است.

۱- شکل گیری (Forming)

این مرحله در واقع آشنایی اعضا با یکدیگر است. در این مرحله افراد تنها تلاش می کنند توسط دیگران پذیرفته شوند لذا از تعارض و مجادله پرهیز می نمایند. نقش ها و مسئولیت ها مبهم است، توافق ضعیفی در مورد اهداف وجود دارد. در این مرحله باید قوانین و انتظارات به صورت واضح تعریف شوند.

برای توسعه گروه این مرحله لازم است اما کار زیادی در آن صورت نمی پذیرد. مدیر در این مرحله نقش هماهنگی و یکپارچگی را ایفا می نماید.

۲- درگیری (Storming)

در این مرحله از مدل تاکمن اختلاف دیدگاه های مختلف اعضا در مورد نحوه انجام کار بازرتر می شود. افراد یکدیگر را آزمایش می کنند و در میان آنها اغلب تعارض وجود دارد. ممکن است برخی واکنش های احساسی در این مرحله وجود داشته باشد. در این سطح اهداف روشن تر از سطح یک هستند و آموزش نقش مهی ایفا می کند. نقش مدیر بیشتر هدایتگری است.

۳- انسجام (Norming)

این مرحله وقتی شکل می گیرد که اعضا از یک روش مشترک برای انجام کار استفاده می کنند. هماهنگی و همکاری جایگزین تعارض و درک نکردن ها می شود. در این مرحله نقش ها و مسئولیت ها پذیرفته شده و تصمیمات مهم بر اساس توافق گروهی گرفته می شود و رهبر نقش تسهیل گر و مربی گری دارد.

۴- استحکام (Performing)

تمام گروه ها به این مرحله نمی رسند. در این سطح افراد یکدیگر را به خوبی می شناسند و به هم اعتماد دارند. نقش ها و مسئولیت ها مطابق با نیازها بازتعریف می شود. تاکید بر دستیابی به اهداف گروهی است، روابط استحکام پیدا می کند و اعضای تیم با صداقت با هم برخورد می کنند. رهبر در این مرحله نقش تفویض کننده امور را دارد و این خود تیم است که کار مدیریت را بر عهده دارد.

۴- اختتام (Withdrawing)

این مرحله مختص پروژه هاست. در این مرحله از مدل تاکمن همکاری تیم خاتمه می یابد. ممکن است اعضا در این مرحله از هم جدا شوند. ممکن هم است که کار در یک پروژه جدید و با همان تیم یا اعضای دیگر آغاز شود.