PMBOK2021 ویرایش هفتم در مقایسه با ویرایش های ۶گانه پیشین دچار تغییرات اساسی شده است. چارچوب استاندارد در ویرایش هفتم به کلی دگرگون شده است. تا پیش از این استاندارد PMBOK مبتنی بر فرآیندها بوده و رویکردی تجویزی داشته است. ویرایش هفتم مبتنی بر اصول است.
اگر بخواهیم یک توصیف داشته باشیم ویرایش هفتم جایگزین ویرایش قبلی نشده است. بلکه مثل یک چتر بالاتر قرار گرفته است.
پیش از تشریح مطالب بعدی لازم است خاطرنشان شود که این نوشتار برگرفته از مطالب سایت آقای ریکاردو وارگاس (از دست اندرکاران فعال و با سواد مدیریت پروژه در کشور برزیل) است.
وقتی در خصوص PMBOK2021 ویرایش هفتم صحبت می کنیم درباره ترکیب دو بخش در یک کتاب صحبت می کنیم:
ابتدا به اصول ۱۲گانه پرداخته می شود:
توضیح اینکه:
به یک مفهوم در نسخه هفتم اشاره شده است که مهم نیست که چه روشی به کار می رود اگر این اصول به کار برده شود قطعاً موثر خواهد بود.
در ادامه در خصوص هرکدام از این اصول توضیح داده می شود:
شاید گفته شود که این ها کدهای اخلاقی PMBOK2021 هستند. درست است که با هم در ارتباط هستند ولی کدهای اخلاقی مجموعه ای از دستورالعمل های اجرایی را دنبال می کنند در حالی که اصول یک چارچوب رفتاری را بیان می نمایند که باید نشان داده شود.
برخی بازگو می کنند که این اصول واضح هستند. پس چرا PMI این ۱۲ اصل را بیان کرده است. درست است ولی برای پیاده سازی این اصول در واقعیت نیاز به تلاش زیادی است. سازمان یا مدیر پروژه باید بداند که برای موفقیت پروژه نیاز به همه این اصول توجه شود. پس اگر بخشی جا افتاده است باید سرمایه گذاری روی آن صورت پذیرد.
چهارمین اصل یک مورد خاص است. این اصل قلب چتر مدیریت پروژه است. قبلا به زمان، هزینه و کیفیت اشاره می شد ولی اگر پروژه ارزش افزایی نداشته باشد فایده ای ندارد.
نمی توان فقط گفت که محصول را در زمان مقرر و با بودجه مشخص شده تحویل می دهیم. به همین دلیل است که در ابتدای استاندارد اشاره شده است که این استاندارد سیستمی برای تحویل ارزش مدنظر است. شما نباید احساس کنیدکه ارزش ایجاد شده است بلکه مشتری باید چنین احساسی داشته باشد.
خیلی اوقات افراد به قدری به پروژه وابسته می شوند که نمی توانند آن را رها کنند. یکی از مثال های خیلی خوب در این زمینه قانون حفره هاست.
نباید پروژه را به عنوان یک سیستم مجزا دید. پروژه از محیط پیرامونی خود تاثیر می پذیرد. بنابراین شما یک دوربین دارید که اطراف پروژه را با آن نگاه می کنید. گاهی شما تمرکز صرف روی پروژه دارید و از تغییرات محیطی غافل می شوید و به راحتی پروژه با مشکل روبرو می شود.
مدیریت پروژه و مدیریت عمومی با هم وجوه اشتراکی دارند که رهبری از جمله آنهاست. صحبت در این زمینه ساده است ولی عمل به آن نیاز به کار زیادی دارد.
خیلی خوب می شد که برای همه امور یک روش ساده وجود داشته باشد. سبک رهبری با توجه به فرهنگ، کشور، پیش زمینه و بسیاری از امور دیگر متفاوت است.
مثلاً در یک سازمان که فرآیند تدارکات وجود ندارد لزومی نیست که فرآیندهای آن را به کار برد. روش ها بی فایده هستند اگر ارزش در پروژه ایجاد نشود. باید توجه داشت که مشکل را ملاحظه کرد و متناسب با آن روش را انتخاب کرد.
امکان دارد که شما یک ماده اولیه خوب داشته باشید ولی طی یک فرآیند معیوب آن را به یک خروجی بد تبدیل کنید. ولی تقریباً ممکن نیست که شما مواد اولیه خراب داشته باشد و طی یک فرآیند آن را به یک محصول بی نظیر تبدیل کنید. به عبارت دیگر ورودی آشغال خروجی هم آشغال خواهد بود.
ریسک و ذی نفعان و کیفیت همان حوزه های دانش مدیریت پروژه هستند آیا آنها یکی هستند؟
درست است که همه این موارد مفاهیم مشابهی را نشان می دهند. ولی در اصول به فرآیندها توجه نمی شود بلکه به رفتار توجه می شود. اینکه باید به صورت فعال به موضوع توجه شود.
اگر شما نتوانید تطابق پذیری داشته باشید و واکنش متناسب داشته باشید نمی توانید پروژه را با موفقیت به پایان ببرید.
تطابق پذیری در مقایسه با تاب آوری واژه قابل فهم تری است. فرض کنید که در مسیر پیشرفت شما یک اتفاق غیرمنتظره روی دهد. مثلاً یک بلای طبیعی یا کووید که باعث می شود شما حتی از نقطه صفر هم به عقب تر بازگردید. تاب آوری یعنی اینکه شما دوباره بهبود یابید و حتی با سرعت بیشتری به کار خود ادامه دهید. تاب آوری یعنی بتوان در مقابل با شوک ها و مشکلات بازگشت و ترمیم بهتری داشت.
اگر تیم شما تفکرات مختلفی داشته باشند می توان ذهن بازتری نسبت به مسائل داشت.
صحبت از پرهیز از تغییر یا کنترل تغییر نیست بلکه صحبت از توانمندسازی تغییر است. همه چیز در حال تغییر است. افراد معمولا در مقابل با تغییر راحت نیستند. این دلیل شکست در بسیاری از پروژه هاست.
در اینجا اصول به پایان می رسد و به دامنه های عملکردی پرداخته می شود.
به این نکته باید اشاره داشت که عنوان برخی دامنه های عملکردی مشابه اصول هستند. مانند ذی نفعان، تیم یا حتی عدم قطعیت. ولی باید این مسئله را مدنظر داشت که اولی اصول رفتاری را بیان می کند؛ در حالیکه دامنه ها فعالیت هایی هستند که باید انجام شوند تا اصول محقق شود.
همان طور که در ابتدای این نوشتار بیان شد، تشریح PMBOK2021 ویرایش هفتم با استفاده از داده های سایت Ricardo Vargas صورت پذیرفته است.
آقای دکتر سلام
بسیار عالی، درود بر شما
سلام جناب دکتر
با توجه به اینکه من الان درگیر تدریس این ورژن هستم متوجه می شم که این محتوایی که تهیه کردید چقدر ارزشمند است.
با توجه به تغییر شگرف این ورژن سردرگمی زیادی بین ذی نفعان بوجود اومده که تهیه این دست مطالب کمک شایانی به وضوح مطالب خواهد کرد.
جناب آقای گلچیان سلام
از اظهارنظر شما سپاسگزارم. همان طور که اشاره کردید استاندارد کاملا دگرگون شده است. با توجه به اینکه در سایت های فارسی خلاصه ای از آن وجود نداشت نسبت به تهیه این نوشتار اقدام شد. امیدوارم سودمند باشد.
درود بر دکتر حکمیان عزیز
این مطلب بسیار عالی و برای من و همکارانم بسیار راهگشا و مفید بود
از شما دوست عزیزم سپاسگزارم